Sandra Anna Warda

Kontrola trzeźwości na stałe w kodeksie pracy

Już od 21 lutego 2023 roku obowiązują przepisy nowelizacji kodeksu pracy z dnia 1 grudnia 2022 roku dotyczące kontroli trzeźwości pracowników. To ważna zmiana w prawie pracy, która rozszerza możliwości pracodawcy w zakresie kontroli stanu zdolności do pracy pracowników.

Do tej pory w zakładach pracy mogła być przeprowadzana kontrola trzeźwości pracowników wyłącznie przez uprawniony do tego organ, czyli policję i to wyłącznie w sytuacji uzasadnionego podejrzenia pracodawcy, że pracownik pozostaje pod wpływem alkoholu.

Nowe przepisy znacząco ułatwią pracodawcom kontrolowanie trzeźwości pracowników. Przeprowadzenie kontroli nie będzie wymagało istnienia uzasadnionego podejrzenia co do stanu pracownika – jej celem będzie także prewencyjne zapobieganie dopuszczeniu pracownika nietrzeźwego do pracy. Co bardzo ważne, pracodawca będzie mógł zbadać pracownika nie tylko pod kątem obecności alkoholu w organizmie, lecz także obecności środków działających podobnie do alkoholu (narkotyków).

Spis treści:

Kiedy pracodawca może przeprowadzić kontrolę trzeźwości?

W kodeksie pracy zostały wyraźnie wskazane przesłanki przeprowadzenia kontroli trzeźwości pracowników. Kontrola trzeźwości będzie podlegała ograniczeniom. Badania będą mogły być przeprowadzane, o ile taka kontrola będzie niezbędna do zapewnienia:

  • ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub
  • ochrony mienia

UWAGA!

Kontroli poddawane będą mogły być osoby zatrudnione bez względu na podstawę prawną zatrudnienia, czyli też osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło lub prowadzące własną działalność gospodarczą.

Metody i przebieg kontroli trzeźwości

Jak zostało wskazane powyżej, kontrolę będzie mógł przeprowadzić sam pracodawca lub osoby przez niego wyznaczone, bez udziału policji. Badanie będzie mogło być przeprowadzone wyłącznie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego.

Do badania będą mogły zostać użyte wyłącznie urządzenia posiadające ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie.

Kontrola trzeźwości nie może też naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika.

W przypadku uzasadnionych podejrzeń pracodawcy, nadal możliwe będzie skorzystanie z możliwości przeprowadzenia badań laboratoryjnych trzeźwości pracowników. W takim przypadku konieczna będzie jednak asysta policji.

Kontrola trzeźwości w pracy zdalnej

Nowe przepisy umożliwiają kontrolę trzeźwości pracowników wykonujących pracę zdalnie. Kontrola takiego pracownika może odbyć się jednak tylko wtedy, jeśli zostanie zapowiedziana, w miejscu wykonywania pracy zdalnej, w godzinach pracy pracownika. Pracodawca przeprowadza kontrolę trzeźwości pracownika zdalnego w porozumieniu z tym pracownikiem.

Pracodawca musi dostosować sposób przeprowadzania kontroli do miejsca wykonywania pracy zdalnej i jej rodzaju.

Ponadto, kontrola ta nie może naruszać prywatności pracownika wykonującego pracę zdalną i innych. Badanie nie może też utrudniać korzystania z pomieszczeń domowych w sposób zgodny z ich przeznaczeniem.

Kiedy pracownik jest nietrzeźwy?

Zgodnie z art. 46 ust. 2 albo 3 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w
trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, wyróżnia się „stan po użyciu alkoholu” i „Stan nietrzeźwości”

„Stan po użyciu alkoholu” zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

  1. stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo
  2. obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm³.

Z kolei „stan nietrzeźwości” zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

  1. stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo
  2. obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm³.

Wprowadzenie kontroli trzeźwości

Przepisy nakładają na pracodawców obowiązek wprowadzenia zasad kontroli trzeźwości pracowników w ściśle określonej formie.

Zasady kontroli trzeźwości w zakładzie pracy Kontrolę wprowadza się w:

  • układzie zbiorowym pracy lub
  • regulaminie pracy albo
  • w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.


W dokumencie należy określić zasady kontroli, w tym:

  • grupę lub grupy pracowników objętych kontrolą trzeźwości,
  • sposób przeprowadzania kontroli trzeźwości, w tym rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli, czas i częstotliwość jej przeprowadzania,
  • dwie metody kontroli: prewencyjną lub na skutek podejrzenia

O wprowadzeniu kontroli trzeźwości pracodawca musi poinformować pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy, nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania.


W związku z zatrudnieniem pracownika objętego kontrolą trzeźwości pracodawca przekazuje temu pracownikowi przed dopuszczeniem go do pracy informacje o zasadach kontroli trzeźwości w postaci papierowej lub elektronicznej.

Skutki kontroli trzeźwości

Jeżeli:

  • kontrola trzeźwości wykaże obecność alkoholu w organizmie pracownika wskazującą na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości albo
  • zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo w stanie nietrzeźwości lub spożywał alkohol w czasie pracy,
  • kontrola trzeźwości wykaże obecność środków o sposobie działania zbliżonym do alkoholu

pracodawca nie dopuszcza pracownika do pracy.


Pracodawca informuje pracownika o podstawach niedopuszczenia go do pracy.

Na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do pracy badanie stanu trzeźwości pracownika może być przeprowadzone ponownie przez policję.


Jeśli jednak wynik badania nie wskaże na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości pracownika, to czas, w którym pracownik nie był dopuszczony do pracy jest okresem usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za który pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Przetwarzanie danych

Pracodawca przetwarza informacje o dacie, godzinie i minucie badania oraz jego wyniku wskazującym na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości wyłącznie, gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia.

Pracodawca przechowuje te informacje w aktach osobowych pracownika przez okres nieprzekraczający roku od dnia ich zebrania. Jeżeli jednak informacje te mogą stanowić lub stanowią dowód w postępowaniu, którego pracodawca jest stroną lub powziął wiadomość o wytoczeniu powództwa lub wszczęciu – dane mogą być przechowywane do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.

Konsekwencje dla nietrzeźwego pracownika

Pracodawca decyduje samodzielnie, jakie konsekwencje poniesie pracownik, który jest w pracy pod wpływem alkoholu.

Jeśli w wyniku kontroli zostanie ustalone, że pracownik spożywał alkohol lub inne środki o działaniu podobnym do alkoholu, pracodawca może zastosować jedną z poniższych sankcji:

  • uznanie nieobecności związanej z tym stanem za nieobecność nieusprawiedliwioną,
  • uznanie nieobecności związanej z tym stanem za nieobecność usprawiedliwioną bez prawa do wynagrodzenia,
  • nałożyć na pracownika karą porządkową (karę nagany, karę upomnienia lub karę pieniężną),
  • uznać, że pracownik dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych i rozwiązać z nim umowę bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy pracownika.

Podsumowanie

Należy pozytywnie ocenić wprowadzone zmiany kodeksu pracy w zakresie możliwości kontroli trzeźwości pracowników, zarówno na obecność alkoholu, jak i innych środków o działaniu podobnym do alkoholu. Ta zmiana kodeksu pracy z całą pewnością przyczyni się do wzrostu poziomu bezpieczeństwa w zakładach pracy, co w konsekwencji może zmniejszyć ryzyko wypadków przy pracy pod wpływem alkoholu lub substancji odurzających. Uregulowane zostaną prawa i obowiązki, zarówno pracowników, jak i pracodawców.

Przed pracodawcami gorący czas dostosowywania wewnątrz zakładowych aktów prawa pracy do wprowadzanych zmian.

Podziel się z innymi

Ostatnie wpisy

O mnie

Sandra Anna Warda

Nazywam się Sandra Anna Warda i jestem radcą prawnym. Podstawą prowadzonej przeze mnie kancelarii jest obsługa prawna przedsiębiorców i wspieranie ich w prowadzeniu działalności. 

Newsletter

Najnowsze wieści ze świata prawa prosto do Twojej skrzynki.

podobne wpisy